Waarnemingen 2025

Nazomer-begin herfst

Glimmend en wel

Bij de vorige aflevering van deze rubriek waren al foto's van de Harslakzwam (Ganoderma resinaceum) geplaatst. Maar wel een beetje dof vond webmaster Jannie, want ze kunnen zo veel mooier zijn wanneer ze onder vochtiger omstandigheden glimmend en wel hun naam meer eer aandoen. Dus toen de gelegenheid zich voordeed ben ik op de fiets gestapt om naar de bekende plek even voorbij Nieuw-Roden te gaan. Overigens kun je hem sowieso laten glimmen door er wat water overheen te sprenkelen, iets dat we deden toen we deze lakzwam tegenkwamen tijdens de excursie op 17 oktober in het Oude Bosch in Bakkeveen. Daarbij toonde hij ook nog heel andere kleuren dan hier vanwege zijn al gevorderde leeftijd.

C.K.

Uitgebleekt

Het valt op hogere leeftijd niet altijd mee om bij het maken van een foto door de knieën te gaan, laat staan er bij te knielen. Dat geldt voor veel mensen en naar blijkt ook voor Nicolien Bottema-mac Guillavry. En hier lijkt dat knielen bovendien niet verstandig gezien het milieu waarin de zwammetjes groeien; veenmos. Dat betekent natte knieën.

Nicolien meldt:

Hierbij een foto van Veenmosgrauwkopjes (Lyophyllum palustre (KW)) in het Yder Holt, langs de Veenweg naar Vries (gem. Tynaarlo).
Deze was nieuw voor mij. Omringend veenmos had witte plekken op de hogere delen, waarvan ik dacht dat het door de droogte kon komen, wat wel vreemd was omdat het allemaal zo kletsnat was. Op Waarneming.nl zag ik dat het door het mycelium van de zwammen kon komen. Ik moet er dus weer heen om beter te kijken.

Deze melding heeft (nog) geen vervolg gekregen, maar dat dat van dat uitgebleekte mos is een bekend verschijnsel, want het is immers een parasitaire soort die ten koste van het veenmos leeft. We zien die (veelal ronde) plekken ook op met mos begroeide stammen, vooral van beuken. De veroorzaker is hier het Mosschelpje (Chromocyphella muscicola).  

 

Vol van paddenstoelen

Bovenstaande aanhef was een omschrijving in een cryptogram en het antwoord luidde: boleten.

Jan de Vries volgt o.a. het wel en wee van de populierboleten in Breede (Gr) en had de mazzel dat hij (niet geënsceneerd, zegt hij) in één beeld zowel de Rosse populierboleet (Leccinum aurantiacum (KW)) als de Harde populierboleet (L. duriusculum) kon vangen. 

 

Wachten op...

... de mooie koraalzwam die hiernaast is afgebeeld op de foto van Geertje Geertsma. Ze maakte hem op 12 oktober 2022 op het landgoed Vennebroek (Friese Veen). Daar hadden we dit jaar een excursie gepland die vanwege de droogte helaas moest worden afgelast. In de agenda werd gemeld dat we zouden uitkijken naar de Goudgele koraalzwam (Ramaria aurea  (BE)) die we er eens tijdens een excursie van de PWD bij de hoofdingang vonden. Toen Geertje met deze foto op de proppen kwam meldde ze erbij dat zij dacht aan de Beukenkoraalzwam, die in de naamlijst van 1996 nog Ramaria fagetorum (BE) werd genoemd en nu door het leven gaat als Ramaria subbotrytis (BE).  Een zeldzame soort die voornamelijk voorkomt bij beuken op de pleistocene gronden van Midden-Nederland. Deze kende ik niet en dacht daarom aan  die Goudgele koraalzwam, echter daarvan qua kleur van afweek. Dus later toch maar eens kijken bij wat Geertje opperde en zag in de Verspreidingsatlas dat hij nu (terecht) door het leven gaat als de Roze beukenkoraalzwam. Beide soorten staan in Vennebroek met stip in de Verspreidingsatlas. Daarom gevraagd naar de plek waar zij de foto heeft gemaakt en dat bleek een heel andere te zijn dan waar de Goudgele koraalzwam is gevonden. Dus, dat van die 'Beukenkoraalzwam' kan best kloppen! Maar helaas, Geertje is er nog regelmatig gaan kijken, maar nooit weer terug gezien, Officieel is voor validatie microscopie (M) verplicht. 

Reden genoeg om daar het volgende jaar opnieuw een excursie te plannen, want afgezien van beide koraalzwammen kan dit een fantastisch gebied zijn waar tal van andere bijzondere paddenstoelen zijn gezien.

Vakantiekiekjes

Hier wat foto's van Geertje die ze maakte tijdens een verblijf in de Eifel. Naast het bezoeken van kastelen werd er veel gewandeld en was er specifiek oog voor fotogenieke paddenstoelensoorten. De Spechtinktzwam (Coprinopsis spicacea (BE)) is zo'n fraaie verschijning. Wij vonden hem in 2013 met de werkgroep nog net in Drenthe op de grens met Friesland, hetgeen leidde tot de enige stip in de Ecologische Atlas van Paddenstoelen in Drenthe. Nu zijn het er meer en in heel Nederland is hij minder zeldzaam geworden. Een stuk algemener is het Geel nestzwammetje (Crucibulum crucibuliforme) hier met 'eitjes' en al. Het Waaiertje (Schizophyllum commune) is een echte kosmopoliet (we kwamen hem tegen in Singapore) en als bijzonderheidje  mag niet onvermeld blijven dat er gevallen bekend zijn dat mensen (levend) als substraat dienden...  Bij de algemeen voorkomende Zwarte knoopzwam (Bulgaria inquinans) mag je je afvragen hoe vaak je hem tegenkomt. Dat houdt verband met zijn voorkeur voor vers hout, vooral, maar niet alleen, voor eiken. 

Raadseltje

Ra, ra, wat is dit, vroeg Henny Klein.

Nou, een hele dikke, oude beuk... werd gedacht.

Maar daar ging het Henny vanzelfsprekend niet om, en uiteraard wel om die witte polypoor die hoog in de boom een groeiplek heeft gevonden in een holte.

Dat het een kaaszwam was kon je wel vermoeden, maar de vraag blijft welke?

Henny wist het antwoord (via Waarneming.nl): het was de Appelboomkaaszwam (Aurantiporus fissilis). Kom er maar eens op. De naam zegt het: een kaaszwam met een voorkeur voor appelbomen (Malus), maar een Beuk dus niet versmaadt.

De foto maakte Henny op het landgoed Vosbergen, waar op 14 november nog een excursie plaatsvindt.

 

Goed herkenbaar

Sinds het uitkomen van de FAN 8 over het uitgebreide genus Cortinarius is het besef toegenomen dat de materie best lastig kan zijn... Een eufemisme. Dan is het mooi dat het geslacht tal van goed herkenbare soorten kent en één ervan is de kloeke Gegordelde gordijnzwam (Cortinarius trivialis). Bij ons, en elders op de pleistocene gronden, kom je hem minder vaak tegen dan daarbuiten. Daar is het een algemene soort.  Hier zijn ze mooi door Geertje Geertsma geportretteerd.

Schiere foto's

Verandering van spijs doet eten moeten de Grunnegers Hugo Arends en Leo de Vries hebben gedacht toe ze van de taaie klei de Waddenzee overstaken om in het scherpe zand van Schiermonnikoog te belanden. En daar, in de zeereep, kom je heel andere paddenstoelen tegen dan op de klei. Hun dagje uit leverde enkele foto's  van Leo op. Links zien we de Duinveldridderzwam (Melanoleuca cinereifolia), één van dé vertegenwoordigers van het Duindistrict. De Donzige melkzwam (Lactarius pubescens) is hier afgebeeld, omdat hij er zo mooi bij ligt. Het is een algemene soort die zich overal bij berken (Betula) kan tonen. Het Zandtulpje (Peziza ammophila (BE)) is net als de eerste één van dé, met de nadruk op dé, vertegenwoordigers van het Duindistrict. Op de foto toont hij zich wel erg schuchter, maar na een nodige worstelpartij zal hij zijn ware gestalte laten zien.