Waarnemingen 2025
Herfst
Pennenvrucht
(Pennen komen en gaan tijdens excursies. Tijdens de excursie bij het Schildmeer was het weer zover):
"Hé, daar ligt mijn pen", roept Cees.
Blijkbaar was hij hem op de heenweg verloren of had hem laten liggen.
"Fijn dat ik hem weer terug heb".
"Hé, dat is mijn pen, waar heb je die gevonden?" zegt Grishja even later.
De pen verhuist naar zijn hand en wordt geruild met die welke zit ingeklemd in zijn notitieboekje.
"Die pen is eigenlijk ook niet van mij en ik weet niet meer hoe ik er aan kom", zegt Grishja.
Ik laat het maar zo. Eigenlijk was het ooit mijn pen…
Hans Post
Kiekjes van Hugo Arends
Bij de foto hiernaast vroeg Hugo zich af of dit wellicht de Purperen eikengordijnzwam (Cortinarius collocandoides) is, door hem gevonden op de klei bij eik. Dat lijkt te kloppen. Bij ons bekend van De Kleibosch (in de eikenlaan) en eerder nog alleen Purperen gordijnzwam (C. purpurascens) genoemd. Merkwaardig is het wel dat ondanks de strikte naamgeving 'eikengordijnzwam' in de Verspreidingsatlas als organisme Beuk (Fagus) wordt genoemd...
Eerder dit jaar stuurde Geertje Geertsma nog een foto met een iets erop gelijkende jonge gordijnzwam waarvan zij vermoedde dat het de zeldzamere Violetbruine gordijnzwam (C. balteatocumatilis (GE)) was. Dat zou kunnen, maar een vakantie verhinderde de verdere ontwikkeling ervan te volgen, waardoor er geen officiële bevestiging kwam. Zodoende heeft Geertje wel meer plekjes om in de gaten te houden.
Hieronder drie kiekjes van Hugo waarover hij (van links naar rechts) meldt: "Onder de grauwe abelen langs de Noordwolderweg ontspruiten elk jaar de Harde populierboleten (Leccinum duriusculum). Hier in het Beijumerbos onder de espen, komen elk jaar deze rossig gekleurde popupierboleten (Leccinum aurantiacum (KW)) op. Mijn beeldherkenning maakt er de oranje van... voor wat het waard is.
Op een eilandje in het Paterswoldsemeer, vorig jaar nog goed voor de Brandplekbundelzwam (Pholiota highlandensis (KW)), trof ik voor het eerst de Spikkelplooiparasol (Leucocoprinus brebissonii) aan".
Keutelkaalkopje
Voor het meetnet inventariseer ik een deel van de Gasterse duinen. Marian Hulscher gaat dan vaak mee, ze weet er natuurlijk meer van dan ik. Doordat er Schotse Hooglanders lopen zijn er veel mestzwammen. Dit keer vonden we o.a. wat droge okerkleurige zwammetjes met dunne stelen met een ring aan de bovenkant en donkere lamellen met een lichtgekleurde rand. Toen we thuis waren stuurde Marian een enthousiaste mail, dat we iets heel zeldzaams hadden ontdekt, namelijk het Geringd mestkaalkopje (Deconica moelleri (GE)) (volgens de atlas van de Drentse paddenstoelen). De foto leek er sprekend op. Marian kon de sporen niet bekijken want sinds de verhuizing heeft ze geen microscoop meer.
In meetnet van de zeereep zag ik een determineertabel waarin je via de ring tot D. merdicola, (= Keutelkaalkopje of D. moelleri (= Geringd mestkaalkopje komt.
Ik heb geen sporenmeet optie op de microscoop, maar wel een geijkte maatstreep en kwam zo tot de volgende afmetingen:
Lengte: 12,25 - 17,15 µm (gem. 14,1) µm
Doorsnede: 6,12 - 8,58 µm (gem. 6,12) µm
Volgens het meetnet zeereep is
lengte : D. moelleri: 13-17 µm lengte D. merdicola: 12 - 18,5 µm
doorsnede : idem 7,5-9,5 µm doorsnede: idem 7,5 - 10 µm
Dat zegt niet zoveel, maar past het meest bij Keutelkaalkopje. De sporen van moelleri zouden plat zijn en in vooraanzicht 6-hoekig. Hier is het vooraanzicht rond en de vorm van de sporen past bij die van D. merdicola. Op internet vond ik ook een afbeelding van de sporen van moelleri die heel anders zijn, dus ik houd het op Keutelkaalkopje. Volgens de Ecologische Atlas van Paddenstoelen in Drenthe is die ook zeldzaam, ofwel weinig gevonden.
In de bijlage mijn foto's van de zwam en de sporen.
Nicolien Bottema
Wollige franjehoed
Zwartwordende wasplaat
Elzenweerschijnzwam
In plaats van insecten
Luit Staghouwer is vooral geïnteresseerd in insecten, maar wanneer het kouder wordt, en er weinig insecten zijn, is er veel belangstelling voor paddenstoelen. Luit gaf het volgende door:
"De Wollige franjehoed (Psathyrella artemisiae) op de Kampsheide. Op het Balloërveld staan inmiddels (medio oktober) weer diverse wasplaten, waaronder de Zwartwordende wasplaat (Hygrocybe conica). Op een dode boom op het Balloërveld enkele grote oudere exemplaren van de Elzenweerschijnzwam (Mensularia radiata), maar ook jonge zwammen met guttatiedruppels.
Op het Balloërveld keek ik op een voor mij bekende plek of er al weer aardtongen zouden staan. Ik had geluk, er staat weer een leuk groepje. Maar ik heb geen idee welke soort het is (ik ben niet deskundig). Waarneming.nl determineerde ze als: Slanke aardtong sl. (Geoglossum umbratile s.l.). Van het zelfde groepje maakte ik nog een foto en volgens het determinatiesysteem was het nu (62%) waarschijnlijk de Kleverige aardtong (G. glutinosum)."
Gefopt
Al eens eerder meldde Luit iets over het volgende:
In de herfst van 2022 zag ik voor het eerst deze merkwaardige paddenstoel op Kampsheide. Ook in 2023 en 2024 stonden er een paar op dezelfde plek. Uiteraard ging ik ook nu weer kijken of hij weer present zou zijn. De voorgaande jaren ging het om twee of drie exemplaren, nu staan er zes. Niet op exact dezelfde plaats als voorheen, maar ongeveer vijf meter verderop.Volgens Waarneming.nl zou het misschien een Hanenkam (Cantharellus cibarius (GE)) zijn. Ik heb in 2022 een paar foto's naar de NMV gestuurd en kreeg toen als reactie: "Dit is een leuke teratologie (groeiafwijking) van - mogelijk - een fopzwam (Laccaria spec). Dit soort teratologieën worden veroorzaakt door parasitaire schimmels, bacteriën of virussen en ze komen in bepaalde groepen paddenstoelen, waaronder Laccaria-soorten vaak voor. In Nederland komen 9 soorten van het genus Laccaria (fopzwammen) voor."
Met gevaar voor eigen leven
"Op de weg Saaxumhuizen - Baflo, afslag Eenrum in de driehoekige middenberm stond vanochtend (15/10) een grote groep Hazenpootjes (Coprinopsis lagopus)
Liggend in de middenberm, terwijl het motregende, moest ik proberen mijn voeten veilig te houden voor tractoren e.d. Maar hier het resultaat".
Jan de Vries
Huiler
Eén van de trouwste deelnemers aan de activiteiten van de Paddenstoelenwerkgroep Noordenveld is Marian Hulscher. Dat is ze nog steeds, ondanks dat ze inmiddels de gevorderde leeftijd van 89 jaar heeft bereikt. Daarmee is ze de oudste actieve deelnemer. Vervelen doet ze zich nooit, want in het veld is er immers altijd wel van alles te beleven, zoals ook op 17 oktober jl.:
"Vanmiddag samen met Henny Klein in het Grolloërbos op een afgestorven spar vonden we deze uitbundig huilende Roodgerande houtzwam (Fomitopsis pinicola). Tenminste, ik denk dat het deze soort is".
Hans Post meldt:
"Vijf jaar naar gezocht, de Parasietbeurszwam (Volvariella surrecta).
Vele honderden wellicht duizenden Nevelzwammen (Clitocybe nebularis) in de afgelopen jaren bekeken en onderzocht. Vandaag op 18 oktober 2025 dan eindelijk daarop de Parasietbeurszwam gevonden in het Drents-Friese Wold. Niet één, maar een tiental exemplaren verdeeld over meerdere nevelzwammen waar hij op groeit. Hoe gaaf is dit."
Hans voegt er nog het volgende aan toe:
"De Parasietbeurszwam (Volvariella surrecta) is een schimmel behorend tot de familie Pluteaceae. Hij groeit op verrottende vruchtlichamen van de Nevelzwam (Clitocybe nebularis)".